Il était une fois un petit pays tranquille où, lorsque le printemps s’annonçait, les gens, dans chaque village, organisaient un grand marché. Ils enfilaient leur costume de fête et s’installaient sur la place principale pour vendre ce qu’ils avaient produit de meilleur ou de plus beau :
des couronnes de brioche ou de pain doré,
des oeufs,
des outils de bois sculpté,
des ceintures de cuir …
La nature elle-même participait à l’événement. Les pommiers s’habillaient de blanc, les papillons défroissaient leurs ailes et les fleurs leurs pétales.
Un jour, au centre d’un de ces villages, comme d’habitude à cette époque, des fermières comparaient les oeufs de leur poulailler. C’était à qui aurait les plus gros, les plus ronds ou les plus blancs.
Seule une vieille femme se taisait. Elle ne possédait pour toute fortune qu’une petite poule maigrichonne qui ne lui avait donné que trois petits oeufs pas plus gros que des billes.
La vieille femme soupirait :
Je suis pauvre, ma poulette, que je t’ai mal nourrie et que tes oeufs sont tout juste bons à offrir aux enfants pour jouer aux billes.
Comme il faut cependant que je vende quelque chose afin de gagner quelques sous, c’est toi que je vais être obligée de mettre à l’étalage…
A ces mots, la petite poule se mit à crier :
Pitié, ma bonne dame ! Je ne veux pas finir rôtie. Si vous me gardez, je vous promets de pondre l’année prochaine les oeufs les plus extraordinaires !
Ժամանակին կար մի հանգիստ փոքր երկիր, որտեղ, երբ գարուն էր գալիս, գյուղացիները մեծ շուկա էին կազմակերպում: Նրանք հագնում էին իրենց տոնական զգեստները և գնում գլխավոր հրապարակ ՝ իրենց ամենալավ և գեղեցիկ պատրաստած բաները վաճառելու. բուլկիներ կամ ֆրանսիական հացե պսակներ, ձու, փորագրված փայտե գործիքներ, կաշվե գոտիներ … Բնությունն ինքն էլ որոշեց մասնակցել միջոցառմանը: Սպիտակ գույնով հագնված խնձորի ծառերը, թիթեռները կնճռոտեցին թևերը, իսկ ծաղիկները ՝ նրանց ծաղկաթերթերը: Մի օր, այդ գյուղերից մեկի կենտրոնում, ինչպես սովորաբար այդ ժամանակ, կին ֆերմերները համեմատում էին իրենց հավի ձվերը: Այն մրցույթն էր, որտեղ հաղթում էր նա ով ուներ ամենամեծ, ամենափոքր կամ ամենասպիտակ ձուն: Լռեց միայն մի ծեր կին: Նա ուներ միայն մի նիհար փոքրիկ հավ, որը նրան տվել էր ընդամենը երեք փոքր ձու, որոնք ավելի մեծ չէ, քան մարմարները: Ծեր կինը բողոքելով դիմեց հավին. Ես աղքատ եմ, քեզ վատ եմ կերակրել, և որ քո ձվերը հարմար են միայն երեխաների խաղի համար: Բայց ,քանի որ ես ստիպված եմ ինչ-որ բան վաճառել, որպեսզի մի քանի կոպեկ փող աշխատեմ, այնուամենայնիվ, ես ստիպված կլինեմ կատարել վաճառք… Այս խոսքերի վրա, փոքրիկ հավը սկսեց լաց լինել. Խնդրում եմ, իմ լավ տիկին: Ես չեմ ուզում կյանքս ավարտվի ինձ տապակելով: Եթե ինձ պահեք, ես խոստանում եմ հաջորդ տարի ամենաառանձնահատուկ ձվերը դնել:
La vieille femme n’en crut rien, mais elle se laissa attendrir et rentra chez elle avec sa poulette. Une année passa. Et la vieille femme, de plus en plus pauvre, n’avait que quelques poignées de riz à donner à sa petite poule en guise de nourriture.
Le jour du marché approchait et la petite bête dépérissait. Elle comprit qu’elle ne pouvait pondre des oeufs plus gros que ceux de l’an passé et , désespérée, elle alla se cacher dans un champ pour se lamenter :
Que vais-je devenir si je ne suis pas capable de donner à ma maîtresse que trois petits oeufs tout juste bons à offrir aux enfants pour jouer aux billes ? Cette fois, elle sera forcée de me vendre, et je finirai dans l’assiette d’un gros fermier !
Tout à sa peine, elle ne se rendit pas compte que les fleurs et les papillons l’écoutaient
Nous ne laisseront pas faire cela ! chuchotèrent-ils.
A la nuit tombée, les fleurs se couchèrent sur le sol, formant une sorte de litière multicolore au creux de laquelle se blottit la petite poule. Puis les papillons étendirent leurs ailes sur elle comme une couverture bruissante et bariolée.
Au matin, lorsqu’elle se réveilla, la poulette se sentit fraîche, dispose, et même si ragaillardie qu’elle se mit à chanter et pondit une demi-douzaine d’oeufs.
Et ces oeufs-là n’étaient pas ordinaires ! Ils n’étaient toujours pas bien gros, mais ils possédaient toutes les couleurs de l’arc-en-ciel. Et même, à y regarder de près, on pouvait voir sur leur coquille de très jolis dessins comme on peut en admirer sur les ailes des papillons.
Toute heureuse, la petite poule courut chercher sa maîtresse. Celle-ci examina les oeufs un par un avant de les ranger dans son tablier :
Tu as tenu ta promesse. Ce sont bien les oeufs les plus extraordinaires que l’on puisse voir ! J’ai eu raison de ne pas te vendre !
Ծեր կինը չհավատաց, բայց ինքն իրեն թույլ տվեց տեղափոխվել և գնաց տուն իր հավի հետ: Անցավ մեկ տարի: Եվ ծեր կինը, գնալով աղքատանում էր, ուներ ընդամենը մի քանի բուռ բրինձ `իր փոքրիկ հավին սնունդ տալու համար: Շուկայի օրը մոտենում էր, և փոքրիկ գազանը վատնում էր: Հավը հասկացավ, որ չի կարող անցյալ տարվա ձվերից ավելի մեծ ձվեր դնել, և, հուսահատ, նա գնաց թաքնվելու մի դաշտ, որ լացի. Ի՞նչ կլինի ինձ հետ, եթե ես չկարողանամ իմ տիկնոջը տալ լավ երեք փոքր ձու, որպեսզի գոնե երեխաները խաղան: Այս անգամ նա ստիպված կլինի վաճառել ինձ, և ես կհայտնվեմ ֆերմերի ափսեում։ Այդ ցավի մեջ,նա չնկատեց, որ ծաղիկները և թիթեռները լսում են նրան․
Մենք դա թույլ չենք տա,- նրանք շշնջացին:
Գիշերը ծաղիկները պառկեցին գետնին ՝ ձևավորելով մի օղակ, որի խոռոչում տեղավորվում է փոքրիկ հավը: Այնուհետև թիթեռները թևերը տարածեցին նրա վրա ՝ ժանգոտած և խճճված վերմակի պես: Առավոտյան, երբ նա արթնացավ, հավը իրեն զգաց թարմ, պատրաստ և նույնիսկ այնքան հուզված, որ սկսեց երգել և կես տասնյակ ձու ձու դրեց: Եվ այս ձվերը սովորական չէին: Դրանք շատ մեծ չէին, բայց ունեին ծիածանի բոլոր գույներն: Եվ նույնիսկ, եթե ուշադիր նայեք, կարող էիք տեսնել դրանց կճեպի վրա շատ գեղեցիկ ձևավորումներ, ինչպես թիթեռների թևերի վրա են: Շատ ուրախ փոքրիկ հավը վազեց , որ գտնի իր տիրուհուն: Նա մեկ առ մեկ զննում էր ձվերը, նախքան դրանք իր գոգնոցը դնելը.
-Դու պահեցիր քո խոստումը: Սրանք ավելիարտառոց ձվեր են, քան մենք կարող էինք սպասել: Ես ճիշտ էի, որ չվաճառեցի քեզ:
Le jour du marché, les oeufs de la vieille femme attirèrent les curieux. On se bouscula pour les acheter et la pauvre fermière récolta plus de pièces d’argent qu’elle n’en avait jamais eues dans sa vie.
Depuis ce jour, chaque année, dans ce petit village, puis dans tout le pays, et même dans les contrées voisines, les gens essayèrent de copier les oeufs de la vieille dame en peignant et décorant les leurs. Mais ils ne réussirent jamais à les égaler en couleurs et en délicatesse, car la petite poule, les fleurs des champs et les papillons gardèrent bien leur secret.
C’est ainsi que, chaque année, lorsque s’annonce le printemps, on prit dans ce petit pays et ensuite dans le monde entier l’habitude de décorer les oeufs ….
Շուկայի օրը ծեր կնոջ ձվերը մեծ ուշադրություն գրավեցին: Մենք բոլորս ցանկացանք գնելու դրանք և աղքատ ֆերմերը վաստակեց այնքան շատ արծաթե մետաղադրամներ, որքան նա երբևէ ունեցել էր իր կյանքում:
Այդ օրվանից սկսած, ամեն տարի, այս փոքրիկ գյուղում, այնուհետև ամբողջ երկրում և նույնիսկ հարևան երկրներում մարդիկ փորձում էին պատճենել ծեր տիկնոջ ձվերը `նկարելով և զարդարելով իրենցը: Բայց նրանց երբեք չհաջողվեց դրանք համապատասխանեցնել գույներով և նրբանկատությամբ, քանի որ փոքրիկ հավը, դաշտերի ծաղիկները և թիթեռները լավ պահեցին իրենց գաղտնիքը:
Ահա այսպես, ամեն տարի, երբ գարունը մոտենում է, մենք ,այս փոքրիկ երկրում և հետո ամբողջ աշխարհում, ձվերը զարդարելու սովորություն ձեռք բերեցինք…
Աննա Խաչատրյան 