12րդ դարի վերջին Մերձավոր արևելքում տեղի ունեցած փոփոխություններն իրենց ազդեցությունն են թողում Կիլիկիայի վրա։ Այդ ժամանակ Եգիպպտոսում սկսել էր հզորանալ Մամլուքների իշխանությունը Սուլթան Սալահ ադ ԴԻնի գլխավորությամբ։ Հզորացել էր նաև Իկոնիայի սուլթանությունը։ Նաև կային պարբերաբար Խաչակրած արշավանքները։ Այդպիսի բարդ իրավիճակում Կիլիկիայում իշխանությանն է անցնում Լևոն 2րդը (1187-1219թթ)։
1189թվականին սկսվում է երրորդ Խաչակրած արշավանքը։ Սրբազան Հռոմեական կայսրության արքա Ֆրիդրիխ Շիկամորուսսը պետք է անցներ Կիլիկիայի տարածքով։ Լևոնը դժկամությամբ համաձայնում է նրան օգնել։ Սակայն վերջինս գետն անցնելուց ընկնում է գետը և խեղդվում է։ Զորքը ետ է վերադառնում։
1194թ-ին կնքվում է պայմանագիր Կիլիկիայի և Անտիոքի միջև։
Լևոնը այնքան էր անկախացել , որ որոշում է Կիլիկիայում թագավորություն հիմնել։1198թվականի հունվարի 6ին Տարոն քաղաքում Լևոն իշխանը թագադրվում է որպես հայոց արքա։ Նա հայտնի է Լևոն Մեծագործ անունով։
Արքայի կարևոր ձեռնարկություններից էր Լամբո բերդի գրավումը։Լևոնը մեծ ուշադրություն էր դարձնում առևտրին։Նա կռուցում է ռազմական և առևտրական նավատորմ։ Մահանում է 1219 թվականին գահը ժառանգելով մանկահասակ դստեր ՝ Զաբելին։
Կիլիկիան հայոց թագավորությունը անկում ապրեց 1375թվականի ապրիլի 16ին։
Աննա Խաչատրյան 