Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրի ավագ դպրոց
Հանդարտություն—անվրդովություն—անդորրություն
ջորմախտ—տենդ—դողէրոցք
կական—ողբ—լաց
նինիջ—նիրհ—քուն
նողվածություն—անձկութոյւն—սրտնեղություն
կոտորած—ջարդ—եղեռն
պատճառ—առիթ—պատրվակ
թոհուբոհ—իրարանցում—խառնաշփոթ
բացարկ-մերժում—ժխտում
գրավական—առհավատչյա—երաշխիք
պախուրց—սանձ—երասան
գագաթ—կատար—ծայր
արև—արփի—արեգակ
երիվար—նժույգ—հովատակ
ջահ—կերոն—մոմ
մթերք—պարեն—նպար
ադամանդ—գոհար—շողակն
կույտ—դեզ—շեղջ
գավազան—մական—ցուպ
բալասան—դեղ—ապեղանի
Լապտեր—ճրագ—կանթեղ
ըմպանակ—բաժակ—գավաթ
գահավորակ—թիկնօթոց—բազկաթոռ
փերթ—կտոր—պատառ
շիվ— ընձյուղ—ոստ
խուրձ—տրցակ—կապուկ
ոլորք—գազար—պարույր
ցատկ—ոստույն—թռիչք
արյունահեղություն—նախճիր—սրածություն
մեղադրանք—կշտամբանք—պարսավանք
խարդախ—խաբեբա—զեղծարար
սավառնորդ—օդագնաց—օդաչու
խմբապետ—պարագլուխ—առաջնորդ
խաշնարած—հովիվ—հոտաղ
պատկերասրահ—նկարիչ—ծաղկող
նկատմամբ—հանդեպ—վերաբերմամբ
ըստ—համապատասխան—համաձայն
նույնպես—նաև—էլ
հոգուտ—ի շահ—հանուն
հակառակ—ի հեճուկս—ընդդեմ
Ընկալարուք զխրատ եւ մի՛ զարծաթ, եւ զգիտութիւն, քան զոսկի ընտիր։ Լաւ է իմաստութիւն, քան զականս պատուականս։ (Առակք Ը, 10-11)
Վերցրեք խրատը, ոչ թե արծաթը և ոսկին։ Իմաստությունն ավելի լավ է, քան թանկարժեք քարերը
ընկալարուք — ընկալեցեք, վերցրեք
ակն — ակ, թանկարժեք քար
զականս պատուականս — պատվական քարեր(ը)
2. Ոչ հացիւ միայն կեցցէ մարդ, այլ ամենայն բանիւ, որ ելանէ ի բերանոյ Աստուծոյ։ (Մատթեոս Դ, 4)
ոչ կեցցէ — չապրի, չի ապրի, չպիտի ապրի, չի ապրելու
ամենայն — ամեն, ամեն մի
բանիւ — խոսքով
ելանէ — ելնում է
ի բերանոյ — բերանից
Մարդ չի ապրում միայն հացով, այլև խոսքով, որը դուրս է գալիս Աստծո բերանից։
Աստծո բերանից
Բանակ,բանավոր, բանակցություն,անբան
3.Ոչ ոք կարէ երկուց տերանց ծառայել. կամ զմին ատիցէ եւ զմիւսն սիրիցէ, կամ զմին մեծարիցէ եւ զմիւսն արհամարհիցէ։ (Մատթէոս Զ, 24)
ոք — մեկը, ինչ-որ մեկը, մի մարդ
ոչ կարէ — չի կարող
երկուց տերանց — երկու տիրոջ
զմին — մեկին
ատիցէ — ատի, կատի,պիտի ատի
Ոչ ոք չի կարող երկու տիրոջ ծառայել.մեկին կատի, մյուսին կսիրի կամ մեկին կմեծարի, մյուսին կարհամարհի։
4. Խնդրեցէ՛ք՝ եւ տացի ձեզ, հայցեցէ´ք՝ եւ գտջիք, բախեցէ´ք՛ եւ բացցի ձեզ։ Զի ամենայն որ խնդրէ՝ առնու, եւ որ հայցէ, գտանէ, եւ որ բախէ, բացցի նմա։ (ՂուկասԺԱ, 9-10)
տացի — տրվի, կտրվի, պիտի տրվի, տրվելու է
հայցել — խնդրել, աղաչել, աղերսել, պահանջել, կամենալ, փնտրել, որոնել
զի — որովհետև, քանի որ, թե
բացցի — բացվի, կբացվի, պիտի բացվի, բացվելու է
գտջիք — գտնեք, կգտնեք, պիտի գտնեք, գտնելու եք
առնու — առնում է, վերցնում է
Խնդրեք, կտա, աղաչեք և կգտնեք, թակեք, կբացվի։ Ով խնդրում է, վերցնում է, ով աղաչի, կգտնի, ով թակի, կբացվի։
5. Որպես կամիք թէ արասցեն ձեզ մարդիկ, այնպէս արասջիք եւ դուք նոցա: (Ղուկաս Զ, 31)
կամիք — կամենում եք
արասցեն — անեն, կանեն, պիտի անեն, անելու են
արասջիք — արեք, անեք, կանեք, պիտի անեք, անելու եք
Ինչպես կամենում եք՝ մարդիկ վարվեն ձեզ հետ, այնպես էլ արեք դուք նրանց։
Եթե ուզում ես, որ մարդիկ քեզ հարգեն, սիրեն ու բարի լինեն, դու էլ պետք է նրանց հարգես, սիրես ու բարի լինես։Նշանակում է, որ եթե դու մարդկանց նեղացնես, նրանք էլ քեզ կպատասխանեն նույն ձևով։Ավելի հեշտ է լինել բարի ու լինել լավը, և շատ ընկերներ կունենաս, բոլորը քեզ կսիրեն։
Բարդ նախադասությունն արտահայտի՛ր պարզերով ( ընդգծված բառերը հանի՛ր կամ փոխարինի՛ր ուրիշներով և անհրաժեշտության դեպքում՝փոփոխություննե՛ր արա ):
Օրինակ ` Մի անգամ մի ժլատ մարդ կորցրեց քսակը, որի մեջ քսան ոսկի կար: -Մի անգամ մի ժլատ մարդ կորցրեց քսակը: Քսակում (կամ՝ քսակի մեջ) քսան ոսկի կար:
Շվեյցարիայի Լյուցեռն քաղաքի կենտրոնում մի անսովոր ցուցատախտակ կա, որի վրա նշված են նույն անունը կրող բոլոր քաղաքներն աշխարհում:
Շվեցարիա Լյուցեռն քաղաքի կենտրոնում մի անսովոր ցուցատաղտակ կա, այդ ցուցատաղտակի վրա նշված են աշխարհի բոլոր նույն անուններ կրող քաղաքներն ։
Երբ 1907թ. Շվեդական Ուպսալի քաղաքի բնակիչ Նիլս Պաուլսոնը մահացավ, հարյուր վաթսուն տարեկան էր: Որբացան նրա երկու որդիները, որոնցից ավագը հարյուր երեք տարեկան էր, իսկ կրտսերը՝ տասը:
Երբ 1907թ․ Շվեդիական Ուպսայի քաղաքի բնակիչ Նիլս Պաուլսոնը մահացավ , հարյուր վաթսուն տարեկան էր ։ Նրա երկու որդիները դարձան որբ , իրենցից ավագը հարյուր երեք տարեկան էր , իսկ կրտսերը տաս ։
Անգլիայում հրատարակվել է մարդկության պատմության մեջ հայտնի մարդկանց ցուցակը, որոնք գրել են ձախ ձեռքով:
Անգլիայում հրատարակվել է մարդկության պատմության մեջ հայտնի մարդկանց ցուցակը, այդ մարդիկ գրել են ձախ ձեռքով ։
Եգիպտացի մի միլիոնատիրոջ ազգականները նրա մահից անմիջապես հետո գնացին նոտարի մոտ, որ իմանան ժառանգության մասին: Կտակին ծանոթանալուց հետո հանգուցյալի ազգականները քիչ մնաց խելքները թռցնեին, որովհետև նա փողերն իր տասը եղբայրներին ու քույրերին թողնելու փոխարեն կտակել էր իր կենդանիներին:
Եգիպտացի մի միլիոնատիրոջ ազգականները նրա մահից անմիջապես հետ գնացին նոտարի մոտ , որ իմանան ժառանգության մասին ։ Երբ իր ազգականները ծանոթացան կտակի հետ, քիչ մնաց խելքները թռցնեին, քանի որ, այդ միլիոնատերը գերադասել էր կտակել իր միլիոնները իր կենդանիներին , քան կտակել դրանք իրբ տասը եղբայրներին ու քույրերին ։
271. Բարդ նախադասություններն արտահայտի՛ր պարզերով :
Օրինակ ` Այն փաստը, որ նույնիսկ աշխարհի տարբեր ծայրերում բնակվող երկվորյակների ճաշակը շատ հարցերում նման է, հայտնի է վաղուցվանից: – Վաղուցվանից հայտնի է մի փաստ: Նույնիսկ աշխարհի տարբեր ծայրերում բնակվող երկվորյակների ճաշակը շատ հարցերում նման է:
Հնագիտական պեղումներից պարզվել է, որ մոտ վեց հազար տարի առաջ էլ աղավնիները ծառայել են Ֆրանսիայի տարածքում բնակվող եվրոպացիներին:
Մոտ վեց հազար տարի առաջ աղավնիները ծառայել են Ֆրսնսիայի տարածքում բնակվող եվրոմացիներին, դա պարզվել է Հնագիտական պեղումներից ։
Գիտնականները փորձերով պարզել են, որ աղավնիներն օժտված են հիանալի հիշողությամբ: Լարվածությունը թուլացնելու ամենահեշտ միջոցը հյուսելն է, որի ժամանակ մարդ կենտրոնանում է թելի ու նախշի վրա՝ կամաց-կամաց կտրվելով իրեն անհանգստացող մտքից:
Աղավնիներն օժտված են հիանալի հիշողությամբ ,դա պարզել են գիտնականները փորձերի միջոցով ։ Երբ մարդ հյուսում է , նա իր ամբողջ ուշադրությունը հատկացնում է թելի վրա և նախշերի, այդ իսկ պատճառով հյուսելը համարվում է անհանգիստ մտքերից կտրելու միջոց ։
Ամերիկյան մի համալսարանի հոգեբանները պարզել են, որ մարդու ստորագրության չափն արտահայտում է նրա հոգեկան վիճակը:
Մարդու ստորագրության չափն արտահայտում է նրա հոգեկան վիճակը, դա պարզել են Ամերիկյան մի համալսարանի հոգեբանները․
Նախադասության անդամներ
272. Նախադասության ամեն մի բառը կամ բառակապակցությունը փոխարինի՛ր հարցական բառով և ստացի՛ր հարցական նախադասություններ ( քանիսը կարող ես ) :
Քրիստին Լիսկևիչը փոքրիկ միայնակ առագաստանավով շուրջերկրյա ճանապարհորդություն կատարեց երկիր մոլորակի շուրջը:
Ինչի շուրջը Քրիստինե Լիսկևիչը փոքրիկ միայնակ առագաստանավով ճամփորդություն կատարեց :
Ինչով Քրիստինե Լիսկևիչը շուրջերկրյա ճամփորդություն կատարեց երկիր մոլորակի շուրջ ։
Ով շուրջերկրյա ճամփորդություն կատարեց երկիր մոլորակի շուրջ ։
273. Նախադասության ընդգծված անդամները՝ ենթական ու ստորոգրյալը համաձայնեցրո՛ւ : Ոչ ոք չեն փորձում հասկանալ մյուսներին, բոլորը միայն խոսում են: Փողոցում քայլում էին երկու մարդ :
Ժողովուրդը հավաքվել են հրապարակում: Ճյուղին նստած էին տաս ը ճնճղուկ : Մի քանի տղա լսում էին :
Մի երկու երեխա խաղում էին բակում: Սարի լանջին մի խումբ գառ են երևում :
Հավաքված մարդկանց մի մասը զրուցում են : Աստղագետների մեծամասնությունը գտնում են , որ իրենց նախորդներն ուղղակի սխալվել են:
274. Տրված զույգ նախադասություններն իրար միացրո՛ւ և, ու, կամ շաղկապներից մեկով և բացատրի՛ր , թե երկրորդ նախադասության մեջ ընդգծված բառը՝ ենթական , ո՛ր դեպքում է դուրս գալիս : Աղվեսը մի թուղթ գտավ: Աղվեսն այդ թուղթը տարավ գայլին: Թագավորը ժլատ աչքածակ մարդ էր: Թագավորը հրամայեց, որ կարասը իրեն տան: Կղզին լճի հարավ-արևելքում էր: Կղզին լճի հյուսիսային ափից տարբերվում էր թե՛ բուսականությամբ, թե՛ կենդանիներով: Խեղճ կապիկը պիտի վարժվի նեղլիկ վանդակին: Կապիկն անընդհատ պիտի փորձի դուրս
65
պրծնել այդտեղից: Զինվո րն իջեցրեց բացովի կամուրջը: Չոր փոսի վրայով անցնելով՝ տիկինը մոտեցավ կոճղերին: Մառախուղի միջից նախիրն էր մեզ ընդառաջ գալիս: Վարորդը մեքենան արգելակեց: Կապիկը կես ժամում խժռեց իմ բերած բանանները: Մեր միջև կարծես թե բարեկամություն հաստատվեց: Որպես խայծ, վանդակի մեջ ես ամենագայթակղիչ բանանները կդնեմ: Նրան համոզելու համար տերն առաջինը կմտնի վանդակը:
275. Ա խմբի նախադասությունների կետադրական տարբերությունը գտի՛ր և դրա պատճառը բացատրի՛ր : Բ խմբի նախադասություններն ի՛նքդ կետադրիր :
Ա. Հողմը մռնչաց, գալարվեց և խառնեց ծովի ալիքները:
Հողմը մռնչաց, գալարվեց և ծովի ալիքները լեռնացան:
Դեմքը խաղաղ էր ու ողողվել էր մի զարմանալի լույսով:
Դեմքը խաղաղ էր, ու աչքերում մի զարմանալի լույս էր ցոլում:
Մայորն անձամբ ցույց կտա կղզին կամ իր թիկնապահին կուղարկի ինձ ուղեկցելու:
Մայորն անձամբ ցույց կտա կղզին, կամ նրա թիկնապահը կուղեկցի ինձ:
Բ. Արևը ժպտաց և արթնացրեց ծաղիկներին:
Արևը ժպտաց և ծաղիկներն արթնացան:
Նա խոսում էր բարձր, խրոխտ ձայնով ու իր խոսքին տալիս էր տիրական շեշտ:
Նա խոսում էր բարձր, խրոխտ ձայնով ու դա նրա խոսքին տալիս էր տիրական շեշտ:
Նա մեզ թող սպասի ավտոմեքենաների կանգառում կամ էլ Ջերալդի հետ միանգամից գնա հրավերքի սրահը:
Նա մեզ թող սպասի ավտոմեքենաների կանգառում կամ ինքն ու Ջերալդը միանգամից գնան հրավերքի սրահը:
276. Նախադասություններն ավարտի՛ր ( ուշադրությո՛ւն դարձրու կետադրությանը ):
Հյուրերի բազմությունը շարժվեց դեպի դահլիճը: Հյուրերի բազմությունը շարժվեց դեպի դահլիճ, և մտան ներս: Արդեն մի շաբաթ ուշացրել եմ խոստացածս նվերն ու մտածում եմ ինչպես այն մատուցել: Արդեն մի շաբաթ ուշացրել եմ խոստացածս նվերն, ու չգիտեմ ինչպես ներողություն խնդրել: Տղաները սկյուռին հավանաբար մոռացել էին կամ որոշել էին անտեսել:
66
277. Կետադրի՛ր
Ամառային սիրուն երեկո էր և արեգակն արդեն թեքվում էր դեպի իր մուտքը: Մի փոքր տոթ օդին խառնվել էր մե~ղմ հովիկը և զբոսնելը հաճելի էր դարձել: Հանգստյան օր էր ծովափին շատ մարդիկ կային: Բոլորն անհանգիստ էին և հայացքներն ուղղել էին ծովում ինչ-որ կետի: Ոչ ոք չէր ուզում բան ասել և չէր էլ ուզում լսել ինչ- որ բան: Միայն բարձրախոսն էր անտարբեր ընդհանուր հուզմունքին և բարեխղճորեն իր գործն էր անում. զբաղեցնում էր հանգստացող հասարակությանը: Հաղորդավարը միապաղաղ ձայնով ինչ-որ բան էր կարդում, և այդ ձայնը մատնում էր ձանձրույթն ու հոգնածությունը: Մակույկավարների տնակում անվերջ զնգում էր հեռախոսը, և ոչ մեկը չէր մոտենում, որ խոսեր կամ գոնե անջատեր այն:
278. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված հարցին պատասխանող բառերով կամ բառակապակցություններով ( ենթականերով ):
Օրինակ ` ….մուտքից դուրս եկավ( ո՞վ)- Ոստիկանը դուրս եկավ: Ամենաշուտը գործի գնացողը մուտքից դուրս եկավ: Հանկարծ հայտնվեց։ (ո՞վ) Հանկարծ հայտնվեց մի շունիկ։ Բոլորը վախեցան շան անսպասելի Գալուստից։ (ի՞նչը) Այստեղից չի լսվի:Դասավանդողի ձայնը այստեղից չի լսվի ։ Հևասպառ սարն էր բարձրանում: (ո՞վ) Իմ ընկերուհին Հևասպառ սարն էր բարձրանում:
279. Փակագծերում տրված հարցին պատասխանող դերանուն ( ենթակա ), ապա նրան լրացնող երկրորդական նախադասություն ավելացնելով՝ տրված պարզ նախադասությունները բարդեցրո՛ւ :
Օրինակ `
Մուտքից դուրս եկավ: ( Ո՞վ ) – Մուտքից դուրս եկավ նա, ում տեսել էինք առավոտյան : Մուտքից դուրս եկավ նա, ով վերջինն էր մտել : Մուտքից դուրս եկավ նա, ումից լուր էինք ուզում իմանալ : Հանկարծ հայտնվեց: (ո՞վ) Ուրեմն կատարվե՞ց: (ի՞նչը) Այստեղից չի լսվի: (ի՞նչը) Հևասպառ սարն էր բարձրանում: (ո՞վ)
28 0. Կետերի փոխարեն գրի՛ր փակագծերում տրված հարցերին պատասխանող ստորոգյալներ :
67
Մարդիկ հաճախ երկնքին են նայում: Մարդկանց մեծ մասին լուսինը թվում ափսեի չափ: Հեռավորությունը սխալ է ընկալվում մարդկանց կողմից: Արևին նայելուց հետո երկար ժամանակ գունավոր օղակներ են երևում: Իրականում լուսինը երկիր մոլորակի պես ահռելի մեծ է : Աստղերի մեջ հեռավորությունը մեծ է :
281. Ա . և Բ . Խմբի նախադասությունների ընդգծված ստորոգյալները համեմատի՛ր և փորձի՛ր բացատրել տարբերությունը :
Ա . « Օլիմպիկը» բաց ծովում լողում էր : Մի ուրիշ նավ՝ « Գաուկը» անցնում էր նրան զուգահեռ: Փոքր նավն անսպասելիորեն թեքեց ճանապարհը: Նա շարժվեց դեպի շոգենավը: Բ . « Օլիմպիկը» հսկա նավ էր : «Գաուկ» նավն ավելի փոքր էր : Նավերն արդեն իրար շատ մոտ էին : Հարվածը շատ ուժեղ էր :
282. Կետերի փոխարեն գրի՛ր ստորոգյալի մաս կազմող համապատասխան բառ կամ բառակապակցություն ( ստորոգելի ):
Օրինակ ` Գրքի արժանիքներից մեկն էլ ….( ի՞նչը ) էր:- Գրքի արժանիքներից մեկն էլ լեզուն էր: Գրքի արժանիքներից մեկն էլ հեշտ կարդացվելն էր : Նկարում ամենահետաքրքիրը լուսնի կաթնագույն շողքն էր:
Նրա տեսած առարկան մեծ էր:
Մթության մեջ բոլոր առարկաները անտեսանելի են:
Թռիչքի տևողությունը 1 օր է : Ջերմության աղբյուրը արևն է : Դրա պատճառը իր տաք ջերմաստիճանն է :
283. Նախադասությունները բարդեցրո՛ւ՝ տրված հարցերին պատասխանող երկր որդական նախադասություններ ավելացնելով ( որպեսզի ավելացրածդ նախադասությունը կապվի , կարող ես անհրաժեշտ բառ ավելացնել ):
Օրինակ ` Գրքի արժանիքներից մեկն էլ այն էր: ( ի՞նչն էր ) – Գրքի արժանիքներից մեկն էլ այն էր, որ նկարները գունավոր էին :
68
Նկարում ամենահետաքրքիրը այն էր: ( ի՞նչն ) էր
Նրա տեսած առարկան այնպիսին էր : ( ինչպիսի՞ն ) էր
Մթության մեջ բոլոր առարկաները այնպիսին են: ( ինչպիսի՞ն են ) Թռիչքի տևողությունը այնքան է: ( ինչքա՞ն է ) Ջերմության աղբյուրը նա է: ( ի՞նչ է ): Դրա պատճառը նա է: ( ո՞վ է ):
284. Նախադասություններն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով բառեր կամ բառակապակցություններ , որոնք բնութագրեն ( նկարագրեն , բնորոշեն ) ենթակային : Ի՞նչ հարցի են պատասխանում ավելացված լրացումները : Ի՞նչ անուն կտաս դրանց :
Օրինակ ` Այդ երևույթը բացատրելի է: Գունային այդ երևույթը բացատրելի է : Մթնշաղի մեջ գույների խամրելու երևույթը բացատրելի է: Որդիներն անհանգստանում էին: Ընկերդ արդեն գնացելէ: Արշավախումբը վերադարձավ լեռներից: Քո երգը գրավեց մարդկանց: Վարագույրը փակվեց: Հյուրը խոսելով մոտեցավ:
Աննա Խաչատրյան 